قدرت و پادقدرت جنسیتی در سینمای ایران، مقایسة تطبیقی آثار تهمینه میلانی و رخشان بنی‌اعتماد

در نظریه‏های مربوط به اعمال قدرت، عده‏ای از اندیشمندان معتقدند قدرت عموماً از طریق مکانیسم‏های «متنی» بر جامعه اعمال می‏شود. این پژوهش سعی در شناخت مکانیسم‏های متنی اعمال قدرت جنسیتی دارد. پرسش پژوهش حاضر این است که سینما با چه مکانیسم‏هایی در راستای انقیاد زنان حرکت می‏کند و به تحکیم گفتمان مردسالاری می‏پردازد؟ همچنین، در سینما چگونه گفتمان زنان به واسازی این الگوی اعمال قدرت می‏پردازد؟ برای پاسخ به پرسش‏های پژوهش، با بهره‏گیری از تحلیل انتقادی گفتمان و رویکرد ترکیبی پل‏گی و وداک و مفاهیمی همچون منازعۀ گفتمانی، سوژه‌سازی بر مبنای استیضاح، خلق فانتزی و آلوده‏انگاری، چگونگیِ اعمال قدرت جنسیتی را در آثار تهمینه میلانی و رخشان بنی‌اعتماد تفسیر کردیم. یافته‌های پژوهش نشان می‏دهد آثار تهمینه میلانی متونی تک‌صدایند و اعمال قدرت و بهره‏گیری از مکانیسم‏های اعمال قدرت عمدتاً از جانب گفتمان مردسالاری برای اعمال سلطه استفاده شده است. آثار رخشان بنی‌اعتماد فرم دموکراتیکی دارد و امکان سخن‏گویی برای همۀ گفتمان‏ها فراهم است. همچنین، قدرت در میان گفتمان‏های مختلف توزیع شده و همۀ گفتمان‏ها از مکانیسم‏های اعمال قدرت بهره می‏برند و زنان نیز با بهره‌گیری از آن‌ها از امکان‏های مقاومت برخوردارند.